iktisat'ın temel kavramları DERS 1

Lionel Robbins 1932' de iktisatın yapısı ve önemi adlı kitabında ; toplumların sınırlı kaynakları sınırsız isteklerin karşılanmasında nasıl kullanılacağını inceleyen bilim dalı olarak tanımlamıştır.

                       

L.Robbins

                                                1-      KUMANDA MEKANİZMASI                                        

1. Kumanda ekonomisinde söz konusu olan sorular bir kişi veya meclis tarafından cevaplandırılır (diktatör , meclis gibi ).
2. Prensip olarak sosyalizim denilen sisiteme özgüdür.

   5 yıllık kalkınma planları kumanda mekanizmasına örnektir

                                                  2-     PİYASA MEKANİZMASI

1. Tüketicinin fayda maksimizasyonu ile üreticilerin kar maksimizasyonunun buluştuğu mekanizmadır.
2. Prensiz olarak kapitalizim sistemine özgü.

Piyasa mekanizmasının gecerli olduğu ekonomilere piyasa ekonomisi denir ve kendi içinde 2 'e ayrılır.

                                                       PİYASA EKONOMİLERİ
                             ⇨   Serbest Piyasa Ekonomileri               

• Hükümetin piyasaya müdahale etmediği                  

 piyasa türüdür.

• Bırakınız yapsınlar bırakınız geçsinler

görüşü hakim.

• Piyasa mekanizmasının yetersiz kaldığı durumlar olması halinde hükümetin piyasaya müdahale ettiği duruma karma ekonomiler denir.

                                                 
      3-     İSTEK
Tatmin edildiği zaman haz ve doyum edilmediğinde ise acı  üzüntü veren duygudur.
iktisadi olan isteklerin tekrarlanır ve sınırsız olması gerekir.

      4-   MALLAR ve HİZMETLER
Serbest mallar : hava(insan ihtiyaçlarına kıyasla bol olan mallar)
İktisadi mallar:insan isteklerine kıyasla azdır. fiyatı olan her mal.

      TÜKETİM ve ÜRETİM MALLARI
Ekmek , su, buzdolabı , fırın.... insan isteklerini dogrudan doğruya karşılayan mallara tüketim malları denir.
İnsan isteklerini karşılarken sadece bir kere kullanılan mallara dayanıksız tüketim malları ,
bozdolabı televizon fırın gibi istekleri karşılarken yok olmayan mallara dayanıklı tüketim malları denir.
-------------------------------------------------------------------------------
Tekstil makinesi , elektrik gibi insan ihtiyaçlarını dolaylı biçimde karşılayan mallara üretim malları..

Tekstil makinesi gibi üretim sürecinde fiziksel olarak başka mala dönüşmeyen mallara sermaye(yatırım) maları.
Fiziksel olarak başka mala dönüşen mallara ise ara mallar denir.ÖR:kumaş yapımında kullanılan pamığun ara mal olması gibi. YANİ;

Üretim malları= Yatırım + Ara mallar ' dan oluşur.

    5-ÜRETİM 
Malların istekleri karşılama özelliğine fayda denir.Fayda yaratma faaliyetine de üretim denmektedir.
Fayda Mekan  , Zaman ,Şekil olarak ayrılır.

ör: karpuzun adana da üretilip istanbul da satılması   =mekan faydası
      pamuğun işlenerek kumaş haline gelmesi             =şekil   faydası
      portakalın depolarda bekletilip yazında satılması  =zaman faydası

  6-KAYNAKLAR
TOPRAK ,SERMAYE ,EMEK , GİRİŞİMCİ olmak üzere 4 tanedir.
bunların getirisi;

• Toprak    = rant
• Sermaye =faiz
• Emek      =ücret
• Girişimci= kar                            

   7-TERCİH FIRSAT MALİYETİ

.Yapılan her tercih bir karar vermektir.Bir karar vermek diğer bir karardan vazgeçmektir.Bunlara alternatif , fırsat veya vazgeçme maliyeti olarak adlandırırız.
Örneğin. Bi bardak çay 5 lira bi fincan kahve 10 lira diyelim:
-çayı seçmemiz durumunda 5/10 dan çayın fırsat maliyeti 0.5 kahveye eşit.
-kahveyi seçememiz durumunda 10/5 'ten 2 bardak çaya eşittir.

1 .bölümün geriye kalanını 2. derste bitireceğiz. İYİ DERSLER